Είκοσι πέντε χρόνια έχουν περάσει από εκείνο το Σάββατο της 26ης Απριλίου του 1986, όταν στον αντιδραστήρα Νο 4 του Πυρηνικού Σταθμού Παραγωγής Ενέργειας του Τσέρνομπιλ της (τότε) ΕΣΣΔ σημειώθηκαν εκρήξεις. Το ατύχημα, που χαρακτηρίστηκε ως το μέγιστο προβλεπόμενο, βάσει της Διεθνούς Κλίμακας Πυρηνικών Συμβάντων, αλλά και το χειρότερο στην παγκόσμια ιστορία, διατάραξε τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες των γύρω περιοχών και είχε σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων, λόγω της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος με ραδιενέργεια.
Ακόμη πεθαίνουν
Ωστόσο, για μεγάλο διάστημα, οι πραγματικές διαστάσεις της καταστροφής έμεναν κρυφές. Αυτό καταγγέλλει το βιβλίο «Τσέρνομπιλ: Οι επιπτώσεις της καταστροφής για τους ανθρώπους και το περιβάλλον», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από την Ακαδημία Επιστημών της Νέας Υόρκης. Οι συγγραφείς του, οι διακεκριμένοι επιστήμονες Αλεξέι Γιαμπλόκοφ και Βασίλι και Αλεξέι Ντεστερένκο, μιλούν για 985.000 νεκρούς εξαιτίας της ακτινοβολίας στο διάστημα μεταξύ 1986 και 2004, ενώ προβλέπουν ότι ο αριθμός αυτός θα ξεπεράσει το ένα εκατομμύριο!
Η έρευνα στηρίχτηκε σε περισσότερες από 5.000 ιατρικές αναφορές και άρθρα, διαθέσιμα μόνο στην πρώην Σοβιετική Ενωση και τις χώρες του ανατολικού μπλοκ και όχι στη Δύση. Οι ίδιοι οι επιστήμονες, άλλωστε, ανήκαν στην «ελίτ» της κυβέρνησης Γκορμπατσόφ: ο μεν Γιαμπλόκοφ ως πρόεδρος της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών (η οποία έκτοτε δεν του παρέχει καμία υποστήριξη) και ο δε Β. Νεστερένκο ως πρόεδρος της Ουκρανικής Πυρηνικής Εταιρείας την εποχή του ατυχήματος και ο πρώτος που πέταξε πάνω από το εργοστάσιο εκείνες τις ημέρες και διέταξε τη λήψη μέτρων (πέθανε από τη ραδιενέργεια τον Αύγουστο του 2009).
Οι τρεις επιστήμονες περιγράφουν το καθεστώς μυστικότητας που τους είχε επιβάλει η κυβέρνηση, την αδυναμία των τεχνοκρατών να συλλέξουν στοιχεία για το ποσοστό της ακτινοβολίας, καθώς και την απαγόρευση που είχε επιβληθεί στην ιατρική κοινότητα, ώστε να μη συνδέει τις ασθένειες που εμφανίζονταν την εποχή του ατυχήματος με τις επιπτώσεις της ραδιενέργειας. Εξ ου και μόνο το 1% των ασθενειών αναφέρθηκε ως τέτοια. Καταγγέλλουν, επίσης, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για απόκρυψη της αλήθειας, σε συνεννόηση μάλιστα με τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας, βάσει σχετικής συμφωνίας που υπέγραψαν οι δύο φορείς το 1959.
«Το ένα εκατομμύριο νεκροί είναι η πρόβλεψη του μοντέλου που χρησιμοποιούσαμε εκείνη την εποχή: λέγαμε ότι από τους 32 που σκοτώθηκαν επί τόπου, 1.100.000 θα ήταν τα πιθανά θύματα στα επόμενα χρόνια, μέχρι να ολοκληρωθεί ο χρόνος ζωής του καισίου, που είναι τα 30 χρόνια, δηλαδή ως το 2016», εξηγεί ο δρ Πυρηνικής Φυσικής και καθηγητής Ιατρικής Φυσικής στο ΤΕΙ Θεσσαλονίκης Φωκίων Βοσνιάκος. «Πάντως, κανείς δεν φαίνεται να έχει υπολογίσει τους 600.000 εργάτες που ανέλαβαν να μαζέψουν τα ερείπια μετά το ατύχημα. Η εκτίμησή μου είναι ότι έχουν πεθάνει, καθώς δούλεψαν στο σημείο της έκρηξης περισσότερους από 6 μήνες και έκτοτε δεν έχει γίνει καμία αναφορά στο τι απέγιναν», συμπληρώνει.
Καρκίνος και καρδιοπάθειες
Μόνο το 20% των παιδιών που γεννιούνται σήμερα στη Λευκορωσία θεωρείται απόλυτα υγιές, τόσο νοητικά όσο και σωματικά. «Πρόκειται για τη χειρότερη τραγωδία που υπέστη ένας πολιτισμός», επισημαίνει η Αμερικανίδα τοξικολόγος Τζάνετ Σέρμαν, που επιμελήθηκε την έκδοση του βιβλίου στα αγγλικά.
Τα ποσοστά καρκίνων και καρδιακών παθήσεων στους πληθυσμούς της Ρωσίας, της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας έχουν σημειώσει ραγδαία αύξηση: «Κάθε όργανο του σώματός τους προσβλήθηκε», συμπληρώνει η Τζ. Σέρμαν και καταλήγει: «Οχι μόνο οι άνθρωποι, αλλά όλα τα συστήματα, τα ζώα, τα φυτά, ακόμη και τα βακτήρια, όλα άλλαξαν χωρίς εξαίρεση. Τα γονίδια επηρεάστηκαν. Και ένα γενετικό πρόβλημα μεταφέρεται από γενεά σε γενεά. Δεν πρόκειται για μυστήριο, αυτά είναι γνωστά πράγματα, οι επιπτώσεις μπορούν να προβλεφθούν».
Οι επιπτώσεις στην Ελλάδα
Ραδιενέργεια με την πρώτη βροχή!
«Η Ελλάδα υπήρξε διπλά θύμα της ραδιενέργειας που εκλύθηκε από τον αντιδραστήρα του Τσέρνομπιλ», σημειώνει ο δρ Πυρηνικής Φυσικής και καθηγητής Ιατρικής Φυσικής στο ΤΕΙ Θεσσαλονίκης Φωκίων Βοσνιάκος. «“Λούστηκε” πρώτη φορά με ραδιενέργεια μέσω της βροχής που ξέσπασε ανήμερα το Πάσχα του 1986, περίπου μία εβδομάδα μετά την έκρηξη και μια δεύτερη φορά με ένα ακόμη νέφος, 15 ημέρες αργότερα. Τότε, ωστόσο, η ΕΣΣΔ δεν έδινε κανένα στοιχείο σχετικά με την κατάσταση. Οι μόνες πληροφορίες που παίρναμε ήταν μέσω Σουηδίας, η οποία όμως δεν συνέδεε τα υψηλά ποσοστά ραδιενέργειας που μετρούσε με το ατύχημα».
Τι σήμανε αυτό για τον πληθυσμό της χώρας; «Εχουν αυξηθεί οι καρκινογενέσεις ίσως και 300 φορές», παραδέχεται ο Φ. Βοσνιάκος, διευκρινίζοντας, παράλληλα, ότι «κανείς δεν μπορεί να είναι 100% σίγουρος ότι φταίει το Τσέρνομπιλ. Ισως ευθύνεται η ρύπανση της ατμόσφαιρας ή το φαγητό που καταναλώνουμε».
